Eind 2016 is het RIVM-rapport “Geneesmiddelen en waterkwaliteit” aan de Tweede Kamer aangeboden. Hierin worden de mogelijke schadelijke effecten van medicijnresten op het oppervlaktewater beschreven. Naar schatting wordt, volgens het rapport, in Nederland per jaar minstens 140 ton resten van geneesmiddelen via de rioolwaterzuivering op het oppervlaktewater geloosd. En een groot deel wordt door mensen thuis uitgescheiden.
Voor ziekenhuizen biedt het Pharmafilter een oplossing. Bij het Reinier de Graaf Gasthuis is een systeem uitgewerkt, om het afval via de riolering af te voeren. In het Pharmafilter wordt nu het afval met het afvalwater omgezet naar zeer zuiver water. Op 10 november 2022 ging Delfia Batavorum er op bezoek.
Jan Keijser, milieucoördinator van het Reinier de Graaf Gasthuis, gaf de 22 deelnemers aan deze excursie ter inleiding een uitgebreide presentatie over het ontstaan en de werking van het Pharmafilter. Halverwege de presentatie voegde José Postma, manager MVO en innovaties, zich bij de groep.
Het idee voor het Pharmafilter ontstond in 2008. In ziekenhuizen ontstaan regelmatig opstoppingen en lange wachttijden bij de liften, door de vele logistieke bewegingen van personeel, bezoekers en patiënten, maar ook door het verplaatsen van bedden, transport van goederen en allerlei soorten – gescheiden – afval.
Men vroeg zich af of het afval verwijderd kon worden via het bestaande riool, waardoor het transport van het vele afval zou worden verkleind. Dit idee is uitgewerkt en daaruit is het Pharmafilter ontstaan.
In het nieuwe systeem worden eenmalig te gebruiken, biologisch afbreekbare urinalen en bedpannen gebruikt, vervaardigd van aardappelschillen.
Deze worden, samen met ander afval, vermalen in een “vermaler”, de z.g. Tonto. Via de interne riolering stroomt dit vermalen afval samen met water naar het Pharmafilter, een geavanceerde zuiveringsinstallatie.
Eerst wordt het vaste afval van het afvalwater gescheiden. De organische materialen en de verbruiksartikelen gemaakt van bioplastics worden omgezet in biogas, waarmee energie wordt opgewekt. Van de niet organische materialen, zoals conventionele plastics en vezels, worden de schadelijke stoffen, zoals pathogene en microverontreiniging, verwijderd. Het afval wordt met uiterst moderne apparatuur biologisch gezuiverd en gedesinfecteerd. Tot slot wordt een actieve koolfiltratie toegepast, waarna zeer zuiver water ontstaat. Dit water wordt hergebruikt voor het douchen en spoelwater voor de toiletten in het ziekenhuis. Regelmatig wordt het water getest, maar van de circa 100 in het afvalwater meetbare medicijnen zijn na de zuivering geen sporen meer waarneembaar.
Het Pharmafilter is met Europese en nationale subsidies tot stand gekomen. Het Reinier de Graaf Gasthuis was het eerste ziekenhuis met een Pharmafilter. Nu beschikken al zes ziekenhuizen in Nederland over een dergelijk systeem en zijn besprekingen gaande om het systeem te exporteren.
Na de introductie gingen de deelnemers in kleinere groepen naar twee verpleegafdelingen, om de “vermaler” in werking te zien. We zagen hoe het afval in de Tonto wordt gegooid en nadat de deur was gesloten, werd alles door draaiende messen vermalen en met behulp van veel water door de riolering gespoeld.
Daarna namen we een kijkje bij het Pharmafilter zelf, dat zich in een apart gebouw op het ziekenhuisterrein bevindt. Van buitenaf is er niet zo veel te zien: grote vaten, pompen, leidingen, en een container waarin het restafval wordt opgeslagen.
Na afloop van de excursie ontvingen de inleiders een kleine attentie voor dit zeer interessante bezoek.
Foto’s: Rob van der Horst