Op 8 mei 2020, 4 en 18 september en 2 oktober 2021 zijn stadswandelingen gehouden door Delft langs locaties die belangrijk zijn voor het Joods erfgoed.
Bij elke wandeling was de heer Willem Jan Pijnacker Hordijk onze gids. Hij is godsdienstdocent aan het Christelijk Lyceum Delft geweest. Hij verzorgt deze stadswandelingen geheel belangeloos en kosteloos. De door Delfia Batavorum ontvangen bijdragen van de deelnemers zijn overgemaakt naar de Stichting Herinneringsstenen Delft*.
De vier wandelingen waren niet identiek, soms waren we afhankelijkheid van de beschikbaarheid van een gebouw of een informant. Elke wandeling begon met een uitvoerige en interessante uiteenzetting voor of in de synagoge van Delft aan de Koornmarkt. Op de Koornmarkt stopten we ook bij diverse huizen waar Joodse hoogleraren of studenten hebben gewoond.
Aan de Spoorsingel 28 hielden we stil bij het voormalige woonhuis van de familie van verzetsstrijder Kees Chardon. De huidige bewoner van het huis heeft de geschiedenis van het huis in kaart gebracht en vertelde ons het aangrijpende verhaal van Betty Springer. Zij was geboren in Amsterdam in 1932. Ze zat sinds 1942 ondergedoken als lid van de Haagse verzetsgroep rond Kees Chardon. Op 18 januari 1944 is zij in dit huis opgepakt. Vanuit Westerbork is zij op 27 januari 1944 samen met haar broertje Dries op transport gezet. Drie dagen later is ze aangekomen in Auschwitz. Ze is overleden op 11 februari 1944. Dit verhaal komt o.a. voor in het boek Sunny Boy van Annejet van der Zijl. Nu ligt er een Stolperstein met haar naam voor de deur van de woning.
In de Choorstraat (waar voor WO II veel Joodse middenstanders zaten) hebben we de daar kortgeleden geplaatste Stolpersteine opgezocht en bekeken.
In de Choorstraat nr. 56 woonde Simon Benjamin Kooperberg. Hij had een winkel in hoeden en petten. In 1942 is hij gedeporteerd. Via werkkamp Vledder kwam hij op 21 januari 1945 om het leven in Blechhammer. De dame die nu in het huis woont vond op zolder de vormen waarmee hoeden en petten werden gemaakt. Ze heeft ons enkele van deze mallen laten zien.
In het voormalige gebouw van de afdeling Weg- en Waterbouw van de TH Delft aan het Oostplantsoen is op 2 september 2015 een plaquette onthuld ter herinnering aan de eerste massale staking tegen de bezetter. Na een toespraak door Frans van Hasselt tot honderden medestudenten op 23 november 1940 werd in dit gebouw tot staking besloten, om te protesteren tegen de schorsing van Joodse docenten door de nazi’s. Een van de bewoners vertelde ons over dit manmoedig verzet.
Tenslotte bezochten we de Joodse begraafplaats. Deze is gelegen aan de Geertruyt van Oostenstraat. Ze werd in gebruik genomen in 1840. De ommuurde begraafplaats telt 25 liggende grafstenen en is in beheer bij de gemeente Delft.
De duur van de wandeling was ca. 2,5 uur. In totaal hebben bijna 60 personen aan deze wandelingen deelgenomen.
Aan het einde van de laatste stadswandeling op 2 oktober 2021 nam de voorzitter van de Excursiecommissie, Rob van der Horst het woord. Dit was de laatste excursie georganiseerd door Peter van Tijn. Rob bedankte Peter namens Delfia Batavorum voor de circa 50 door hem georganiseerde excursies gedurende 10 jaar. Tevens werd Peter een fles wijn aangeboden. Peter was zeer erkentelijk voor deze geste.
Foto’s: Rob van der Horst
* De Stichting Herinneringsstenen Delft werd in 2018 opgericht met de bedoeling om de herinnering en nagedachtenis levend te houden aan de 142 Joodse stadsgenoten die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn weggevoerd of omgekomen. Gewone mensen, die werkten, zorgden, hun leven leefden en ieder op hun eigen wijze bijdroegen aan de levendige gemeenschap Delft. Om de herinnering levend te houden legt de stichting zogenoemde Stolpersteine, struikelstenen of herinneringsstenen in Delft voor alle 142 Joodse inwoners. Zie https://herinneringsstenendelft.nl/
** In januari 2025 is het boek Kees Chardon, Boegbeeld van het Delftse verzet, door Trudy van Wees gepubliceerd.