Op woensdagavond 19 maart 2025 gaf Menne Kosian een boeiende lezing over erfgoed als instrument in de strijd tegen klimaatverandering. Deze lezing werd georganiseerd in samenwerking met de Stichting Delftse Waterloop en vond plaats in HAL015 als onderdeel van de Delftse Waterweek. 49 geïnteresseerden waren aanwezig om meer te leren over dit actuele en urgente onderwerp.
Waterbeheer en klimaatadaptatie
Hans Winterwerp van de Stichting Delftse Waterloop (www.delftsewaterloop.nl) opende de avond en lichtte kort de missie van de stichting toe. Dit burgerinitiatief richt zich op kennisdeling rondom waterbeheer en het voorbereiden op klimaatveranderingen. De stichting organiseert regelmatig evenementen en thematische wandelingen om bewustwording te creëren.
Menne Kosian, onderzoeker ruimtelijke analyse en specialist watererfgoed bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, benadrukte in zijn lezing het groeiende belang van waterbeheer. Thema’s zoals waterafvoer, waterberging, droogte en waterkwaliteit worden steeds urgenter, zeker in een laaggelegen land als Nederland. De combinatie van klimaatverandering, de nabijheid van de zee en grote rivieren maakt doordacht waterbeheer en klimaatadaptatie essentieel.
Leren van het verleden
Tijdens de lezing schetste Menne de historische invloed van de mens op het landschap. Door ontginning van veengebieden en landbouwactiviteiten is er bodemdaling opgetreden, wat het risico op overstromingen vergroot. Nederland, als laaglandgebied, is bovendien extra kwetsbaar voor extreme weersomstandigheden en fungeert door zijn geografische ligging als het ‘afvoerputje’ van Europa.
Ook in het erfgoedveld wordt steeds meer onderzoek gedaan naar de invloed van klimaatverandering. Menne stelde daarbij een interessante vraag: hoe kan erfgoed bijdragen aan het verminderen van klimaatproblemen en tegelijkertijd dienen als leidraad voor ruimtelijke planning?
Historische steden, zoals Delft, zijn vaak zo ontworpen dat ze kunnen omgaan met overstromingen en wateroverlast, waardoor bewoning mogelijk bleef. Dit vraagstuk is niet nieuw, maar de kennis hierover is door de tijd heen verloren gegaan. In het verleden werd bijvoorbeeld niet gebouwd in uiterwaarden, zodat er voldoende ruimte was voor waterberging bij overstromingen. Ook werden drinkwaterkelders gebruikt voor wateropslag, een methode die wellicht opnieuw benut kan worden.
Samenwerking als sleutel tot succes
Om erfgoed effectief in te zetten voor klimaatadaptatie is een integrale aanpak noodzakelijk. Helaas bestaat er momenteel nog veel versnippering: verschillende instituties, maatschappelijke organisaties, lobbygroepen en overheden werken langs elkaar heen. Menne benadrukte dat betere samenwerking, met erfgoed als verbindende factor, van cruciaal belang is.
Dat klimaatadaptatie mogelijk is, bewijzen inspirerende voorbeelden zoals de stad Kampen, waar erfgoed een actieve rol speelt in waterbeheer. Ook Bangladesh, een van de meest kwetsbare landen ter wereld voor overstromingen, cyclonen en zeespiegelstijging, heeft zich klimaatadaptief opgesteld. Dit heeft geleid tot aanzienlijk minder slachtoffers bij overstromingen.
Na afloop van de lezing was er gelegenheid om na te praten onder het genot van een drankje. De locatie HAL015 bleek uitstekend geschikt voor dit soort bijeenkomsten en is zeker voor herhaling vatbaar.
Dank aan alle aanwezigen en betrokkenen voor een inspirerende lezing vol nieuwe inzichten over de kracht van erfgoed in de strijd tegen klimaatverandering.
